Kamionek, skrywający się na prawym brzegu Wisły, przez lata pozostawał w cieniu bardziej znanych dzielnic Warszawy. Dziś jednak wychodzi z cienia za sprawą wystawy „Znaleźne. Przeszłość i przyszłość Kamionka”, która zagościła w Muzeum Warszawskiej Pragi. Ekspozycja potrwa do 28 września i stanowi fascynującą podróż przez historię, przemiany i tożsamość tej niebanalnej części Pragi-Południe. Autorami wystawy są Marcin Wicha i Agnieszka Rayss, którzy z tej współpracy uczynili coś więcej niż tylko projekt – to osobista opowieść o miejscu, które ich zainspirowało, uwiodło i poruszyło.
Wszystko zaczęło się w 2022 roku, kiedy Muzeum zaprosiło ich do poprowadzenia spaceru po Kamionku. Spotkanie z przestrzenią, jej opowieściami i ukrytą w zaułkach pamięcią miasta przerodziło się w długofalowe działanie. Tak powstała zarówno wystawa, jak i książka, będące próbą uchwycenia złożonego charakteru tej dzielnicy – miejsca, które łączy w sobie przeszłość przemysłowego serca Warszawy z obietnicą nowoczesnych zmian.
Na ekspozycji znajdziemy zarówno archiwalia i artefakty pochodzące z bogatych zbiorów Muzeum Warszawskiej Pragi, jak i współczesne fotografie autorstwa Agnieszki Rayss, które w artystyczny sposób dokumentują dzisiejszy Kamionek. Pojawiają się również nietypowe eksponaty – na przykład fragment bruku z dawnego Instytutu Weterynaryjnego, obecnie siedziby Sinfonii Varsovii. Ta materialna przeszłość doskonale wpisuje się w narrację wystawy, pokazując jak historia splata się z teraźniejszością.
Wydarzeniu towarzyszy bogaty program dodatkowy: spacery tematyczne, warsztaty, spotkania z mieszkańcami i ekspertami, a także działania muzyczne prowadzone przez Sinfonię Varsovię w ramach projektu „Aktywiści muzyczni”. Nie zabrakło też propozycji edukacyjnych skierowanych zarówno do szkół, jak i osób zaangażowanych w edukację nieformalną. Wszystko po to, by jak najpełniej pokazać, czym Kamionek był, jest i może się stać.
Książka towarzysząca wystawie to nie tylko zbiór tekstów – to poetycka i pełna refleksji mapa, którą nakreślił zmarły niedawno Marcin Wicha. Jego pisarstwo, pełne uważności na szczegół, potrafi uczynić z pozornie nieistotnych elementów coś głęboko poruszającego. Zdjęcia Rayss dopełniają całości, wchodząc w dialog z tekstem i dzielnicą – czasem subtelnie, czasem zaskakująco. W efekcie powstała wielowarstwowa opowieść o miejscu, ale też o samym patrzeniu na miasto: z czułością, dystansem i uważnością.
Historia Kamionka sięga XIV wieku, kiedy to wieś Kamion pojawiła się po raz pierwszy w kronikach. Do Warszawy włączono ją dopiero w 1891 roku. W XIX i XX wieku Kamionek tętnił przemysłem – to tu produkowano wszystko od soczewek i pomp, przez gilzy papierosowe i pociski, aż po kultowe ptasie mleczko. Po 1989 roku fabryki zaczęły znikać, ustępując miejsca nowoczesnym inwestycjom mieszkaniowym i usługowym. Ta przemiana, pełna kontrastów i niedopowiedzeń, jest sercem dzisiejszej wystawy.
Więcej informacji o wydarzeniu znaleźć można na stronie internetowej Muzeum Warszawskiej Pragi. Warto zajrzeć, zanurzyć się w opowieści i spojrzeć na Kamionek – może po raz pierwszy – z nowej perspektywy.
