Wprowadzenie systemu kaucyjnego w Polsce spotkało się z mieszanką oporu i kontrowersji na różnych szczeblach administracji rządowej oraz wśród samorządów. Planowane na 2025 rok wdrożenie systemu, mającego na celu zwiększenie recyklingu poprzez zwrot opłat za butelki i puszki, jest krytykowane zarówno przez część polityków, jak i ekspertów.
Znaczącą rolę w promowaniu rozwiązań odgrywa minister klimatu z Nowej Lewicy, Anita Sowińska. Mimo narastającej fali krytyki dotyczącej lansowanych przez nią rozwiązań stoi na stanowisku, że system kaucyjny przyniesie korzyści środowiskowe. Nie zgadzają się z nią niezależni eksperci i samorządowcy. Obawy mają różny charakter. Dotyczą zarówno luk w ustawie, które mogą pozwalać na unikanie zwrotu kaucji, jak i niewystarczającej infrastruktury do obsługi systemu.
Senator Stanisław Gawłowski (Platforma Obywatelska) wskazuje na potrzebę pilnych poprawek w ustawie, by uniknąć potencjalnych nadużyć i wpływu na efektywność systemu. Z kolei Maciej Kiełbus, ekspert od spraw samorządowych, argumentuje, że planowane terminy wdrożenia są nierealistyczne. Konieczne są dodatkowe przygotowania oraz inwestycje w infrastrukturę, co do stycznia 2025 (wejście w życie ustawy) jest nierealne. Dodatkowo, zwiększone opłaty za wywóz śmieci, które pojawiły się w związku z dostosowaniem do wymogów unijnych, wywołują dyskusję o zasadności i skuteczności zarządzania odpadami w kontekście nowego systemu.
Jak podaje Portal Spożywczy Samorządy wyrażają duże obawy dotyczące wpływu systemu kaucyjnego na ich budżety i potrzebę finansowania dodatkowej infrastruktury. Kwestia skuteczności systemu kaucyjnego w Polsce pozostaje otwarta, a realizacji założonych celów środowiskowych zdaje się wymagać ponownych analiz. Tym bardziej, że Ministerstwo Klimatu i Środowiska kierowane przez minister Paulinę Hennig-Kloskę (Polska 2050) mierzy się również z poważniejszego kalibru oskarżeniami związanymi z powstawaniem ustawy kaucyjnej.
Jak donosi portal Wirtualna Polska, zdaniem posłanki Anny Sobolak (Platforma Obywatelska) ustawa forsowana jest przez producentów recyklomatów i przyszłych operatorów systemu. Posłanka podejmowała próby kontroli poselskiej w tej sprawie. Z informacji portalu wynika, że producenci recyklomatów – z europejskim liderem branży norweską Tomrą na czele – uczestniczyli w pracach nad koncepcją systemu kaucyjnego w Polsce. Portal WP doniósł również o innym zjawisku, które ujawniło się w trakcie prac nad koncepcją systemu. Do prac przez ministerstwo doproszone zostały organizacje pozarządowe Reloop Platform i Polskie Stowarzyszenie Zero Waste. Z dokumentu, do którego dotarli dziennikarze WP, przygotowanego przez poseł Sobolak wynika, że kaucja uderzy w samorządy, będzie kosztować 3 mld zł rocznie i obejmie mniej niż 2 proc. opakowań. Według części ekspertów i polityków należy przesunąć ją co najmniej o rok i wprowadzić znany w całej UE – ROP, czyli Rozszerzoną Odpowiedzialność Producenta, mechanizm obciążający opłatami za niewystarczający recycling zanieczyszczających, czyli branżę producentów napojów w tym największych zagranicznych koncernów.
Wygląda na to, że system kaucyjny w formie obecnie proponowanej z pewnością podniesie koszty samorządom i zwykłym Kowalskim, a w sposób wątpliwy przełoży się pozytywnie na skutki środowiskowe. W efekcie zapłacimy więcej za śmieci, ze zużytymi butelkami będziemy podróżować zamiast do przydomowego śmietnika do recyklomatu, a nieścisłe zapisy ustawowe pozwalą na to że nie zawsze dostaniemy zwrot kaucji. A wszystko to po to by lepiej zorganizować 2% odbioru plastiku – czyli zasadniczo w imię poprawy wartości błędu statystycznego.
Źródła: https://wiadomosci.wp.pl/system-kaucyjny-podzieli-rzadzacych-opor-narasta-ministra-z-lewicy-nie-ustepuje-7040142269475648a https://tvn24.pl/biznes/z-kraju/wywoz-smieci-oplaty-st7995360 https://businessinsider.com.pl/prawo/wielka-luka-w-ustawie-o-systemie-kaucyjnym-senator-gawlowski-oplaci-sie-nie-zwracac/0zml9mr https://samorzad.pap.pl/kategoria/aktualnosci/maciej-kielbus-system-kaucyjny-niegotowy-do-wdrozenia-od-2025-r https://www.portalspozywczy.pl/technologie/wiadomosci/system-kaucyjny-samorzady-maja-duze-obawy,260550.html