W 1975 roku w Warszawie, z inicjatywy profesor Haliny Szwarc, powstał pierwszy polski Uniwersytet Trzeciego Wieku. Od tamtej pory idea ta rozrosła się w całym kraju, a dziś w samej stolicy działa aż 20 tego typu placówek. To właśnie Warszawa pozostaje jednym z głównych ośrodków wspierających senioralną edukację, a władze miasta nieprzerwanie angażują się w rozwój UTW, dostrzegając ich kluczową rolę społeczną.
W tym roku Uniwersytety Trzeciego Wieku obchodzą niezwykły jubileusz – 50-lecie swojego istnienia. To nie tylko pięć dekad nauczania, ale również pięćdziesiąt lat inspirowania, budowania wspólnoty i pokazywania, że pragnienie wiedzy nie zna wieku. Z okazji tej rocznicy prezydent m.st. Warszawy, Rafał Trzaskowski, przekazał słuchaczkom i słuchaczom UTW szczególne gratulacje, podkreślając, że uniwersytety te są nie tylko instytucjami edukacyjnymi, ale także prawdziwymi centrami życia społecznego – przestrzeniami wymiany doświadczeń, wzajemnego wsparcia i pozytywnej energii. Jego list, odczytany przez wiceprezydent Aldonę Machnowską-Górę, przypominał, że wiek nie powinien być barierą, lecz kapitałem – źródłem mądrości, historii i życiowych refleksji.
Uroczystości jubileuszowe odbyły się podczas IV Wielkiego Kongresu Uniwersytetów Trzeciego Wieku, w którym uczestniczyli przedstawiciele władz państwowych i samorządowych. Obecny na wydarzeniu wicepremier i minister obrony narodowej, Władysław Kosiniak-Kamysz, podkreślił, że UTW to nie tylko miejsce nauki, ale przestrzeń budowania tożsamości i odnalezienia sensu życia po zakończeniu aktywności zawodowej. Zwrócił uwagę na potrzebę obecności aktywnych i zaangażowanych seniorów w życiu społecznym – ludzi, którzy swoją postawą i doświadczeniem stają się autorytetami dla kolejnych pokoleń.
Przez ostatnie pół wieku Uniwersytety Trzeciego Wieku przeszły imponującą drogę rozwoju. Obecnie oferują swoim słuchaczom nie tylko wykłady czy zajęcia dydaktyczne, ale też aktywność fizyczną, integrację społeczną, działania artystyczne, turystyczne, komputerowe, a nawet sportowe. Dla wielu uczestników są one alternatywą dla poradni zdrowia psychicznego, a czasem wręcz namiastką rodziny – miejscem, gdzie można znaleźć wsparcie, przyjaźń i wspólnotę. Jak zauważa Krystyna Lewkowicz, prezes fundacji Ogólnopolskie Porozumienie UTW, Polska wypracowała unikalny model UTW – szeroki i wszechstronny, dostosowany do różnorodnych potrzeb starszych osób.
Warszawa od lat wspiera UTW poprzez długofalowe programy dotacyjne. Aktualnie realizowany program obejmuje lata 2022–2025 i zakłada współpracę z 20 uczelniami seniorskimi z różnych dzielnic stolicy. Wśród nich znajdują się uniwersytety działające przy renomowanych uczelniach, takich jak Szkoła Główna Handlowa, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego czy Akademia Wychowania Fizycznego. Oprócz klasycznych UTW funkcjonują również placówki o wyjątkowym charakterze, jak Taneczny Uniwersytet Trzeciego Wieku czy Ekumeniczny UTW pod patronatem Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej – pierwszy tego rodzaju projekt w Europie Środkowo-Wschodniej, którego celem jest integracja międzywyznaniowa i przełamywanie stereotypów.
W samym tylko 2024 roku warszawskie UTW zrealizowały ponad 4 600 wydarzeń i zajęć, angażując blisko 3 900 słuchaczy. Całkowita wartość programu na lata 2022–2025 przekracza 3 miliony złotych. Wsparcie to nie ogranicza się jedynie do środków finansowych – przy Urzędzie Miasta działa również Komisja Dialogu Społecznego ds. UTW, która stanowi ważne forum współpracy pomiędzy samorządem a środowiskami seniorskimi.
